Ik keerde voor negentig minuten terug naar Polen om vanaf een balkon op de eerste verdieping door de ogen van een documentairemaker te kijken en te luisteren naar de mensen die voorbijgaan. Zo bracht Paweł Łoziński twee jaar door met het verzamelen van materiaal voor zijn film. Vanaf het balkon van zijn flat in de wijk Saska Kępa in Warschau richtte hij de camera op de stoep en legde aan iedereen die langskwam uit dat hij een film aan het maken was, om vervolgens schijnbaar banale vragen te stellen: waar hij aan dacht, hoe hij zich voelde, hoe hij met het leven omging, wat hij voor die dag van plan was... Sommige mensen kende hij al jaren, sommige alleen van gezicht, maar een groot deel waren willekeurige mensen. Hij was benieuwd naar ieders reactie, maar het ging ook gepaard met spanning. Beperkt door de ruimte van het balkon, slechts voorzien van een fractie van de tijd, kon hij hooguit verwachten dat degenen die in zijn camera verschenen niet alleen de vragen zouden accepteren, maar ook het feit dat hij hun steun gebruikte om zijn film te maken. Paweł Łoziński (geboren 1965 in Warschau) legt zijn credo als documentairemaker als volgt uit: moet je goed kijken en luisteren naar gewone, schijnbaar onaantrekkelijke situaties, waardoor de kijker zichzelf erin kan terugvinden. Laat de realiteit zelf zijn drama voor ons uitspelen. Wat is de laatste, afsluitende verklaring van onder het balkon? De regisseur vraagt: "Wat denk je dat de zin van het leven is?" - "Het leven zelf is de zin", antwoordt een bejaarde vrouw onder leiding van haar verzorgster tijdens een wandeling in een rolstoel met een glimlach.
De film van 90 minuten, The Balcony Movie (Poolse titel: "Het Balkon"), werd voltooid in 2020 en ging in augustus 2021 in première op het 74e internationale filmfestival van Locarno. Het aantal filmfestivals blijft toenemen en het gaat er niet langer om niet overweldigd te worden door de festivalreuzen - Cannes, Toronto, Berlijn, Venetië - maar om ergens mee op te vallen. Het IFF van Locarno, een van de oudste filmfestivals, geeft momenteel de voorkeur aan ambitieuze films van jonge regisseurs die nog geen grote prestaties hebben geleverd. De film van Paweł Łoziński kreeg de hoofdprijs van de sectie Filmkritiekweek (Semaine de la Critique) van het Festival, die in 1990 door de Zwitserse Vereniging van Filmcritici werden opgericht. Zeven documentaires, zijn in competitie en dit is hun wereldpremière.
In Polen ging 'Balcony Film' in première als onderdeel van het Millennium 18 Docs Against Gravity festival dat in zeven steden werd gehouden. In Nederland werd de film, als een van de meer dan 300 (!) films, geselecteerd voor IDFA, het International Documentary Film Festival Amsterdam, waar hij werd opgenomen in de "masters group", die de nieuwste films van bekende documentairemakers omvat. Als beste film in de internationale competitie ging de IDFA Award naar "Mr. L." van Sergej Loznitsa. Hij is geboren in 1964 in Wit-Rusland en studeerde in 1997 af aan de filmschool van Moskou. Hoewel hij al meer dan 20 jaar in Duitsland woont, heeft hij grote historische documentaires gemaakt over de USSR. De vier uur durende film "Mr. L." gaat over Litouwen in de jaren 1989-1991 en de hoofdpersoon is Vytautas Landsbergis, dankzij wie Litouwen in 1990 het eerste land werd dat onafhankelijk werd van de Sovjet-Unie.
Het werelddocumentaire filmfestival IDFA werd in 1988 eveneens opgericht om filmmakers die in dit genre werkzaam zijn, te stimuleren. De prestigieuze IDFA Award werd uitgereikt als de Joris Ivens Award... Het verstrijken van de tijd accentueert de politieke propagandadraden in de films van Joris Ivens; niettemin is hun technisch meesterschap onbetwistbaar. Zijn biografie heeft ook Poolse aspecten, en niet alleen beroepsmatige. In 1948 werd hij door de pas opgerichte filmschool van Łódź uitgenodigd om een reeks lezingen te geven en was hij de regisseur - samen met Jerzy Bossak (die het pseudoniem Jerzy Szelubski aannam) - van de film Peace Will Conquer the World. Voor deze film, opgedragen aan het Tweede Wereldcongres van Vredesbewaarders in Warschau, ontvingen de twee regisseurs de prijs van het Tsjechoslowaakse Comité van Vredesbewaarders op het Internationale Filmfestival van Karlovy Vary in 1951. Bij een vertoning van deze film ontmoette Joris Ivens de Poolse dichteres en vertaalster Ewa Fiszer, die van 1951 tot 1963 zijn vrouw was.
Paweł Łoziński's professionele biografie is ook verweven met privé-draden. Hij is de zoon van Marcel Łoziński (geboren in 1940 in Parijs), een van de belangrijkste Poolse documentairefilmers, onder andere scenarioschrijver en regisseur van de korte film "89 mm verwijderd van Europa", die in 1994 voor een Oscar werd genomineerd. De grensovergang tussen Polen en Wit-Rusland in Brest is een plaats waar treinchassis worden uitgewisseld vanwege de verschillende spoorbreedtes, die nog dateren uit de tsaristische tijd. Tot de grens is het 1435 mm, vanaf de grens 1524 mm. Marcel Łoziński geeft aan het verschil van 89 millimeter de betekenis van een symbolisch cultureel verschil. De uitwisseling van het chassis van de sneltrein Parijs-Moskou, die in werkelijkheid 40 minuten duurde, is op film teruggebracht tot 12 minuten. De vermoeide Wit-Russische arbeiders en de onverschillige, verveelde passagiers lijken niets met elkaar gemeen te hebben, hoewel...
Wanneer een driejarig jongetje, het kind van een passagier in deze trein, een gesprek aanknoopt met een van de Witrussen buiten het rijtuig, komt er contact tot stand. Dezelfde jongen, iets ouder, komt voor in Marcel Łoziński's documentaire “Wszystko może się przytrafić” (Alles kan gebeuren) uit 1955, waarin een vastberaden jongen zijn scooter neerzet om te praten met oude mensen die in het park op bankjes zitten. Deze jongen is Tomaszek, de zoon van de regisseur uit zijn tweede huwelijk. We hebben dus te maken met een geënsceneerde documentaire - wat misschien afbreuk doet aan de betekenis van de film. In dit opzicht laat 'Balcony Film' geen ruimte voor twijfel. Paweł Łoziński presenteert openlijk zijn originele idee en regietechniek aan de mensen die onder zijn balkon verschijnen en aan ons, de kijkers. Films van IDFA, 's werelds grootste documentaire filmfestival, werden in november 2021 ook in Groningen vertoond. "The Balcony Movie" was te zien in een van de zes bioscoopzalen van de excentrieke wolkenkrabber Forum Groningen.